As a service

In Nederland lopen al enkele proefprojecten over infrastructuurwerken as a service (AAS). Circulariteit is daarbij de voornaamste invalshoek. Meer informatie hierover vindt u op de website www.decirculaireweg.nl  In deze vorm van AAS-contract is de aannemer gedurende een afgesproken termijn eigenaar of exploitant van een stuk weg, een brug, verlichting of een andere vorm van infrastructuur. De contractvorm is die van een lease. Tijdens de hele contractduur is de aannemer verantwoordelijk voor de beschikbaarheid, het onderhoud en het hoogwaardige hergebruik van de materialen en grondstoffen aan het einde van de levenscyclus. De opdrachtgever betaalt een beschikbaarheidsvergoeding. Het zijn proefprojecten getrokken door het aannemersbedrijf Dura Vermeer.

Verwante projecten bestaan ook in Vlaanderen. Een voorbeeld is de noord-zuidverbinding Kempen, een publiek-private samenwerking waarin de private partners instaan voor de financiering, het ontwerp en gedurende een bepaalde periode ook het onderhoud. Design, Build en Maintenance werden toevertrouwd aan de THV Via-Kempen gevormd door Jan De Nul en Aswebo-Kumpen (deze laatste twee bedrijven zijn intussen opgegaan in de Willemen Groep). Een tweede onderhandelingsprocedure koos de partner voor de financiering.

DB(F)M(O)(E)

De noord-zuidverbinding Kempen wordt een DBM+F genoemd. Soms staan de partners niet alleen in voor deze vier aspecten maar ook voor de uitbating (Operate) en het energieverbruik (Energy) of andere aspecten van duurzaamheid. Zo ontstaan DB(F)M(O)(E)-constructies. De opdrachtgever betaalt aan de opdrachtnemer een beschikbaarheidsvergoeding.

Slechts weinig bouwbedrijven zien het zitten om de financiering op zich te nemen. Het doet de complexiteit en de risico's van de opdracht toenemen. Overheden daarentegen stellen de "F" vaak op prijs, want dan moeten ze de investering niet in één keer in de boekhouding opnemen. Als de opdrachtnemer ook instaat voor de financiering, dan gaat het eigendomsrecht vaak na een periode van 20 tot 30 jaar over op de opdrachtgever.

Gevel als dienst

Aan de TU Delft is een proefproject uitgevoerd over een gevel als dienst, waarbij ongeveer 3000 vierkante meter gevel vervangen werd door nieuwe en slimme gevelelementen. De opdracht schreef niet voor hoe de gevel gebouwd moest worden, maar formuleerde een reeks prestatie-eisen op het vlak van comfort, circulariteit, energie en onderhoud. Voor dit project is bovendien gebruik gemaakt van BIM. Uit het project bleek dat de energiebesparing een deel van kosten van de dienstverlening terugbetaalt. Deze lease-gevel sluit aan op het Europees Horizon 2020 project Climate-Kic.

Ook de Europese groep Econocom is begonnen met een proefproject met gevels. In dit geval ligt de nadruk op het visuele aspect. De doelgroep zijn winkels die regelmatig een rebranding willen. Omdat dit project zo recent is, zijn er nog geen ervaringen om te delen.

Zonnepanelen

Installaties van zonnepanelen kunnen worden gehuurd. Wanneer dit gebeurt, is de drijvende kracht vaak een energiecoöperatie of een gemeentelijke overheid die bepaalde doelstellingen op het vlak van energie-efficiënte of CO2-uitstoot willen of moeten halen.

De financiering wordt dan terugbetaald met de periodieke betalingen door de klant. Deze komen ruwweg overeen met de uitgespaarde elektriciteitskosten. Dit systeem is gelijkaardig aan energieprestatiecontracten (EPC). Na afloop van het contract wordt de gebouweigenaar eigenaar van de zonnepanelen. Hij blijft dus profiteren van de lagere elektriciteitsfactuur.

Dit model kan een manier zijn om mensen met een lager inkomen aan boord te krijgen. Mensen met een lager inkomen zijn echter doorgaans huurder. De vraag is dan of de eigenaar van de woning en de verhuurder van de zonnepanelen geïnteresseerd zijn.

Afwerking

Op kleine schaal bestaan er voorbeelden van carpet as a service met niet vastgehechte tapijttegels en wall as a service met wegneembare tussenwanden. Ze zijn hoofdzakelijk te vinden in de kantorenmarkt, aangezien het vernieuwingsritme op de private woningmarkt doorgaans laag is. Ook kantoormeubilair wordt soms als een dienst aangeboden. Grootschalig zijn deze voorbeelden voorlopig niet.

Ook ACoustic as a Service van het bedrijf DOX Acoustics past in dit rijtje. Deze dienstverlening start met een akoestische voorstudie, waarna de geselecteerde materialen worden geplaatst. Jaarlijks is er een inspectiemoment en een evaluatie. Herindeling of omruiling zijn mogelijk. In principe loopt het contract vijf jaar. Daarna kan het verlengd worden, eventueel tegen een lagere prijs. Het kan ook stopgezet worden, met een optie om de producten te kopen tegen de restwaarde. Met de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen beschikt het bedrijf over een in het oog springend referentieproject.